Okul öncesi öğretmen adaylarının televizyon ve internette izlediği reklamlardaki çocuk haklarına ilişkin görüşleri

https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202152320

Yazarlar

Anahtar Kelimeler:

Çocuk hakları, Reklam, Okul öncesi öğretmen adayı

Özet

Reklamlarda şarkı, müzik, dans gibi çocuğun ilgisini çeken unsurların ve sembollerin yer alması çocuğun reklamlarda gördüğü görüntülerden etkilenmesine neden olmaktadır. Reklamların çocuk haklarına uygun öğeler içermesi önemlidir. Erken çocukluk dönemi çocuklarla çalışacak öğretmen adaylarının çocuk haklarını gözetmesi ve çocuğun yararı ilkesine yönelik hareket etmesi, farkındalık sahibi olması gerekmektedir. Araştırmada, okul öncesi eğitimi alan öğretmen adaylarının ekranda (televizyon ve internet) izledikleri reklamların çocuk haklarına yer vermesine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Karma yönteme uygun olarak planlanan araştırmada hem nicel değerlendirme hem de nitel değerlendirme gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya katılmayı gönüllü olarak kabul eden 45 okul öncesi öğretmen adayı çalışma grubunu oluşturmuştur. Bulgular frekans analizinin yanı sıra içerik analizi gerçekleştirilerek incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğretmen adaylarının çoğu çocuk haklarını bilmektedir. En çok yaşama hakkı kategorisinde yer alan haklara örnekler vermekte ve çok azı reklamların çocuk haklarını koruduğunu düşünmektedir.

Yazar Biyografileri

Şenay Bulut Pedük, Trakya Üniversitesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Öğretmenliği

Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi ABD

Doç. Dr

Emine Ahmetoğlu, Trakya Üniversitesi

Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi ABD

Prof. Dr.

Ezgi Akşin Yavuz, Trakya Üniversitesi

Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitimi ABD

Dr. Öğrt. Üyesi

Referanslar

Akay, A. Ş., Atalay Oral, M., Akpınar, M.G., Gül, M. (2016). Reklamların marka bilinirliği açısından değerlendirilmesi: Meyve suyu ürünleri örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(15),199-210.

Akman, B. ve Ertürk, H.G. (2011). Okul öncesi öğretmenlerin çocuk haklarına ilişkin bilgi düzeylerinin ve okul öncesi dönemde çocuk haklarının öğretilmesine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yetişkin Bildirileri Kitabı, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayın No: 90, S.1, 269-284.

Akyol, S.(2011). Çocuk Hakları’na dair sözleşme çerçevesinde çocuğun görüşlerime saygı ilkesi (varlığının sahibi olan çocuk). 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yetişkin Bildirileri Kitabı, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları: 90, S.1, 183-188.

Akyol, T. 2020. Anne Babaların Çocukların Katılım Hakkına Yönelik Görüşleri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 11; 331-346.

Alabay, E. ve Yağan-Güder, S. (2018). Oyuncak reklamlarının mesajı: bana cinsiyetini söyle, sana oyuncağını söyleyeyim. Akdeniz Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü, I. Dil, Kültür ve Edebiyat Çalıştayı. 11 Eylül 2019 tarihinde https://www.academia.edu/18991683/oyuncak_reklamlarının_mesajı_bana_c%c4%b0ns%c4%b0yet%c4%b0n%c4%b0_s%c3%96yle_sana_oyunca%c4%9eını_s%c3%96yleyey%c4%b0m_ adresinden erişildi.

Anonim (2019). Generation Y & Technology. 26 Haziran 2019 tarihinde http://www.generationy.com/about-generation-y-in-the-workforce/generation-y-and-technology/ adresinden erişildi.

Aydınlık, A. (2017). Çocuk Haklarının Gelişiminde Okul Öncesi Eğitimin Yeri Ve Önemi: “Ankara Örneği”. Başkent Unıversıty Journal Of Educatıon, 6(2); 1-98.

Banko, Ç. (2017). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk haklarına ilişkin tutum, davranış ve görüşlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi İlköğretim Ana Bilim Dalı Okul Öncesi Eğitimi Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.

Bilir Seyhan, G. ve Arslan Cansever, B. (2017). Öğretmen Adaylarının “Çocuk Hakları”na İlişkin Algılarının Materyal Tasarımları Ve Görüşleri Çerçevesinde İncelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, ISSN:1302-8944, 41; 98-119.

Boztepe, V. (2018). Televizyon reklamlarının toplumsal işlevleri üzerine göstergebilimsel bir çözümleme: Toyota Hibrit örneği. Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 26(1), 26-47.

Christensen, L. B., Johnson, R. B. & Turner, L. A. (2015). Nitel ve karma araştırma yöntemleri. Çev. M. Sever. Çev Ed. A. Aypay. Araştırma yöntemleri desen ve analiz içinde s.400-433. Ankara: Anı.

Creswell, J. W. (2017). Temel ve gelişmiş karma yöntem desenleri. Çev. İ. H. Acar. Çev. Ed. M. Sözbilir. Karma yöntem araştırmalarına giriş içinde s.35-52. Ankara: Pegem Akademi.

Creswell, J. W. & Plano-Clark, V. L. (2015). Karma yöntem desen seçimi. Çev. A. Delice. Çev Ed. Y. Dede ve S. B. Demir. Karma yöntem araştırmaları tasarımı ve yürütülmesi içinde s.61- 116. Ankara: Anı.

Correia,N., Carvalho,H., Durães,J. and Aguiar, C. (2020). Teachers’ ideas about children’s participation within Portuguese early childhood education settings. Children and Youth Services Review, 111; 104845. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2020.104845

Covell, K., Howe, R. B. (1999). The impact of children’s rights education: A Canadian study. The International Journal of Children’s Rights, 7: 171-183.

Cudjoe, E., Abdullah, A. and Manful, E. (2021). Parents’ Perceptions on the Outcomes of Children’s Participation in Child Protection Meetings in Ghana. Journal of Child and Family Studies (2021) 30:1071-1081 https://doi.org/10.1007/s10826-021-01918-2

Değirmenci, T. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi. XX. Eğitim Bilimleri Kurultayı, Burdur, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, 09 Eylül 2019 tarihinde https://www.pegem.net/Akademi/kongrebildiri_detay.aspx?id=125279 adresinden erişildi.

Demirci K. (2016). Reklamlarda emeğin görünmez kılınması: Süt ürünleri reklamları üzerinden bir analiz. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 164-185.

Dumlu A. (2017). Reklamalarda çocuğun kullanımına yönelik eleştirel söylem analizi: Omo, Ülker, Johnson’s Baby ve Turkcell reklamları örneklemi. Innovation and Global Issues in Social Sciences Congress Book, Patara: Congress Publications, 593-608.

Dural, A.B. ve Dural , Ş. 2015. Reklam iletileri çerçevesinde çocuk güvenliği çocuk hakları ve medya etiği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi. 14(53), 186-197.

Elden, M. ve Ulukök, Ö. (2006). Çocuklara yönelik reklamlarda denetim ve etik. Küresel İletişim Dergisi, 2: 1-21.

Emond, J.A., Longacre, M.R., Drake , K. M., Titus ,L.J., Hendricks ,K., MacKenzie ,T., Harris ,J.L., J Carroll , J.E., Cleveland , L.P., Gaynor , K. and Dalton, M.A. 2019). Appetite, Volume 140; 134-141.

Ergün, B. ve İpek, M.(2020). Erken Çocukluk Döneminde Temel Hak ve Özgürlüklerin Gerçekleştirilmesinde Ebeveyn Tutumlarının İncelenmesi. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 2; 159-180.

Ertunç, F. 2011. Çocuk dünyasında reklamın rolü: Televizyon reklamlarında çocuklara yönelik düzenlemeler. Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Uzmanlık Tezi, Ankara.

Ezmeci, F., Çoban Söylemez, E. T., Esra Akgül, E. ve Akman,B. (2017). Çocukların yer aldığı reklamların çocuklara ve yetişkinlere verilen mesajlar, roller ve cinsiyete yönelik ayrımcılık unsurları açısından incelenmesi. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 247-247.

Faiz, M.ve Kamer, S.T. (2017).Preservice Teachers’ Opinions Concerning Children’s Rights. Journal of Education and Learning, 6(3);118-128.

Gunathilaka, P. (2018). Awareness of Preschool Teachers in Sri Lanka on Child Rights. Proceedıngs-The Internatıonal Research Conference In Humanıtıes And Socıal Scıences, University of Peradeniya, 139, Sri Lanka.

Günlü, Z. ve Derin, D.Ö. (2012).Televizyon reklamlarının okul çağı çocuklarının besin seçimi üzerine etkilerinin bir incelemesi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi.7(3), 62-77.

Hareket, E. (2019). Temel Eğitim Bölümü Öğrencilerinin Çocuk Haklarına Yönelik Bilişsel Algıları. Başkent Unıversıty Journal Of Educatıon, 6(2); 167-180.

Kapferer, J.N. (1991). Çocuk ve Reklam. Ş. Önder( Çev), İstanbul: Afa Yayınları.

Karaman Kepenekçi, Y.(2006). A Study of university students’ attitudes towards children’s rights in Turkey. The International Journal of Children’s Rights, 14: 307-319.

Kardeş, S., Banko, Ç., Eren, S. ve Antakyalıoğlu, Ş. (2017). Okul öncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin görüşleri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(54), 469-481.

Kaya, Ö. S. (2011) . Öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin görüşleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.

Kent Kükürtçü, S. (2011). 5-6 yaş çocukların aile ve öğretmenlerinin kullandıkları disiplin yöntemlerinin çocuk hakları ile ilişkisinin incelenmesi. (YayımlanmamışYüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Kent Kükürtçü, S. (2019). Çocuk hakları ve demokrasi eğitiminin çocukların demokratik davranışlarına etkisi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.

Kesayak. Y. ve Karatekin; K.(2020). Ebeveynlerin Ailede Çocuk Haklarını Uygulama Düzeylerinin İncelenmesi. Türkiye Bilimsel Araştırmalar Dergisi TÜBAD, 5(2);211-234.

Kop, Y. ve Tuncel, G. (2010). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin çocuk haklarını algılaması. Eğitimde Kuram ve Uygulama, Journal of Theory and Practice in Education, 6(1),106-124.

Kor, K. (2013). Okulöncesi öğretmenlerinin çocuk hakları konusunda görüşlerinin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.

Koran, N. (2012). Okul öncesi öğretmenlerinin çocukların katılım hakkı konusundaki uygulamalarının öğretmen adayı gözlemlerine göre incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Girne Amerikan Üniversitesi, Girne. 10 Eylül 2019 tarihinde https://www.academia.edu/ adresinden erişildi.

Koran, N ve Avcı, N.2017). Perceptions of Preservice Pre-school Teachers Regarding Children’s Right to Participate in Classroom Activities Kuram Ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Educatıonal Scıences: Theory & Practıce, 17(3);1035-159.

Kozikoğlu, İ. (2017). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Hakları ve Çocuk Katılım Hakkına İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 3(2); 380-405.

Lawal, T.O. and Ajayi, H. O.(2020). Parents - children awareness and knowledge of the Child Rights Act and its effect on the children in Nigeria, Technical University Of Varna Annual Journal, 4(1);1-11, https://doi.org/10.29114/ajtuv.vol4.iss1.127.

Leblebici, H. ve Çeliköz, N. (2017). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 307-318.

Meral, Pınar Seden (2011). Reklam ve Çocuk, Çocuk Hakları ve Medya El Kitabı, İstanbul : Çocuk Vakfı Yayını.

Miles, M, B., ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. 2nd edition. CA: Thousand Oaks, Sage.

Neslitürk, S. ve Ersoy, A. F. (2007). Okulöncesi öğretmen adaylarının çocuk haklarının öğretimine ilişkin görüşleri. Eğitimde Kuram ve Uygulama, Journal of Theory and Practice in Education, 3(2), 245-257.

Oktay, A. ve Kumbaracıoğlu, N. (2011).Öğretmenlerin ve öğrencilerin çocuk haklarına bakışının değerlendirilmesi. 1. Türkiye Çocuk Hakları Kongresi Yetişkin Bildirileri Kitabı, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayın No: 90, S.1, 365-379.

Olsson, Ã…. (2020). Children’s Rights in Swedish Teacher Education (İsveç Öğretmen Eğitiminde Çocuk Hakları). Human Rights Education Review (İnsan Hakları Eğitimine Genel Bakış), 3(2); 49-67.

Önder, A. ve Balaban-Dağal, A. (2007). Televizyon ve okul öncesi dönem çocuğu. İçinde A. Oktay ve Ö. Polat Unutkan (Ed). Okul Öncesi Eğitimde Güncel Konular içinde (s. 247-264). İstanbul: Morpa.

Önder Memiş, H.B. (2019). Televizyon reklamlarında çocuk mahremiyetinin ihlali. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1), 456-481.

Özdemir Uluç, F.(2008). İlköğretim programlarında çocuk hakları (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.

Özen,O. (1995). Televizyon Reklamlarında Çocuk Kullanımının Yasal ve Ahlaki Yönleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.

Özkan, K. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk hakları konusundaki görüşlerinin belirlenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.

Öztürk, A . (2019). Development of Children's Rights Education Curriculum for Preservice Preschool Teachers . Journal of Theoretical Educational Science , 12 (4) , 1257-1283 . DOI: 10.30831/akukeg.471086.

Pilatin, G. Ve Ahmetoğlu, E.2020). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Tutumlarının İncelenmesi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39(3);117-136.

Sadıkoğlu, İ. Ve Topsakal C. (2017). Okul öncesi eğitimde çocuk hakları eğitimi çalışmalarına genel bir bakış. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6: 219-244.

Senemoğlu, N. (2018). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim. 26. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.

Solmaz, B. Ve Yılmaz, R.A. (2012).Medya Okuryazarlığı araştırması ve Selçuk Üniversitesinde bir Uygulama. Selçuk İletişim Dergisi, 7(3);55-61.

Sop, A ve Topçu Bilir, Z. (2021). Üniversite Öğrencilerinin Çocuk Katılım Hakkı Farkındalıklarının İncelenmesi. Disiplinlerarası Çocuk Hakları Araştırması Dergisi, 1(1); 26-45.

Tatlow-Golden, M. and Garde, A. 2020). Digital food marketing to children: Exploitation, surveillance and rights violations. Global Food Security, 27;1-8.

Tokgöz, O. (1982). Televizyon reklamlarının anne-çocuk ikilisine etkileri. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 501.

Tozduman Yaralı, K. ve Güngör Aytar, A. (2017). Okul öncesi sınıflarında çocuğun katılım hakkının çocukların ve öğretmenlerin görüşlerine göre incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6 (1), 29-47.

Uysal Bayrak, H., Gök, H.N., Yörük, E. ve Kaya, E. (2020). Okul Öncesi Dönemindeki Çocukların Gözünden Çocuk Hakları, Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 4 ( 2); 63-73.

Uzun R. (2018). Çocukların Medyadan ve Medyada Korunması: Çocuklara Yönelik Etik Davranış Kurallarının İncelenmesi. Üsküdar Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi Etkileşim, (1), 43-30.

Verdoodt, V. (2019). The Role of Children’s Rights in Regulating Digital Advertising. The International Journal of Children's Rights, 27(3); 455-481. https://doi.org/10.1163/15718182-02703002

Washington, F. (2010). 5-6 yaş grubu çocuklarına uygulanan aile katılımlı çocuk hakları eğitimi programının etkiliğinin incelenmesi ( Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.

Yaman, F. (2009). Reklamcılık sektöründe reklam etiği algılamasının değerlendirilmesi(Yayımlanmamış Doktora Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.

Yaşar Ekici, F. (2014). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 66-77.

Yeşil, Y. ve Fidan, F. (2017). Türkiye’de y kuşağının e-iletişim kullanımı: üniversite öğrencileri üzerinde bir araştırma. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 100-109.

Yıldız, A. 2017. Okul Öncesi Dönem Çocuk Kitaplarında Çocuk Hakları. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 4 (13); 88-99.

Yılmazsoy, B. ve Kahraman, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin sosyal medya bağımlılığı ile sosyal medyayı eğitsel amaçlı kullanımları arasındaki ilişkinin incelenmesi: facebook örneği. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 6 (1), 9-20.

Yayınlanmış

2021-10-16

Nasıl Atıf Yapılır

Bulut Pedük, Şenay, Ahmetoğlu, E., & Akşin Yavuz, E. (2021). Okul öncesi öğretmen adaylarının televizyon ve internette izlediği reklamlardaki çocuk haklarına ilişkin görüşleri. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 5(2), 495–525. https://doi.org/10.24130/eccd-jecs.1967202152320

Aynı yazar(lar)ın dergideki en çok okunan makaleleri